Дем алуу органдарынын оорулары чоңдорго караганда балдарда көп кездешет. Алар өздөрү менен кошо ысытма, жалпы алсыздык, жөтөл, мурундун агышы. Биз жөтөл жөнүндө майда-чүйдөсүнө чейин жазган бул макала. Бүгүн биз кекиртектин былжырлуу ткандарынын сезгенүүсүнө токтолобуз, аны көбүнчө жөн эле тамак оорусу деп аташат. Кекиртек – балага жугузууга аракет кылган зыяндуу вирустардын, козу карындардын жана бактериялардын соккуларын биринчи кабыл алган дене бөлүгү. Эгерде сезгенүү пайда болсо, биринчи симптомдор көбүнчө тамакта пайда болот. Бул кытышуу, жутуунун кыйындашы жана кекиртегине кандайдыр бир тиштүү нерсе тыгылып калгандай сезим менен билдирилет. Үн да каргылданып же таптакыр жоголуп кетиши мүмкүн. Бул макалада биз сизге тамак оору менен кантип жардам жана бул оорунун ар кандай түрлөрүн түшүнүүгө жардам берүү жөнүндө айтып беребиз.
Балаңыздын тамагы ооруп жатканын кантип билсе болот?
Эгерде бала дененин ар кандай абалын билүүгө жашы жеткен болсо, анда ал тамак ооруну өзү кабарлайт. Эгерде бала сүйлөй элек болсо, анда төмөнкү белгилер анын кытышып жатканын түшүнүүгө жардам берет:- оозунун чатырында ак же саргыч тактарды байкайсыз, ал эми тамакыгы байкалаарлык кызарып калат;
- ымыркай ага тамак-аш жана суусундук сунуш кылганда чыргоолойт;
- баланын үнү адаттан тыш карыл болуп калат;
- Эгерде сиздин балаңызда ОРВИнин бардык кадимки симптомдору болсо, бул анын кекиртегин да оорутуп жатканын билдирет. Бул симптомдор ысытма, ашыкча уйку, мурундун агышы, муундардын оорушу жана жөтөлдү камтыйт.
Тамак оорунун себептери
Баланын тамак оорусунун негизги себеби - бул дайыма вирустук инфекциялар (ОРВИ). Бул оорулардын тобуна грипп, коронавирус жана инфекциялык мононуклеоз кирет. Алар өз кезегинде:- фарингит. Жогорку дем алуу жолдору ооруйт, жутканда ооруйт, кулакка берет, оозу кургап, кычышып, тамак ачышат;
- ларингит. Кекиртектин былжыр челдери сезгенип, үнү каргылдайт, көбүнчө чимкирик, жөтөл менен коштолот.
- ангина, анда кызыл таңдай бездери сезгенет;
- мурундун жана кулкундун былжыр челине таасир этүүчү дифтерия;
- скарлатина, ал исиркектер кекиртек жана кызыл таңдайдын безинин кеңири сезгениши катары көрсөтөт.
- баланын кургак, жылуу, чаңдуу бөлмөдө көп убакыт өткөрүшү;
- механикалык зыян - өтө ачуу же өтө ысык тамак жеген, бөтөн нерсени жутуп алган.
Ангина үчүн дарыгерге баруу: "кызыл желектер", диагностика, дарылоо
Баланын тамагы ооруса, эмне кылуу керек?
ОРВИ менен "баланын кекиртегин кантип тез айыктыруу керек" деген суроо боюнча адистин тынымсыз консультациялары пайдасыз, бул кадимки иммунитети бар балдар эч кандай дары-дармексиз эле оңой жана тез айыгып кетүүчү жөнөкөй оору. Бирок, ошондой эле ата-энелер эскертүү керек тамак оорунун көрүнүштөрү бар. Алар бар болсо, дарыгерге кайрылуу зарыл: баланын дене табы көтөрүлүп, тамагы ооруйт, бирок мурундун суусу жок- териде исиркектер пайда болду;
- дем алуу кыйла кыйындады;
- бала эч кандай тамак же суусундук кабыл албайт;
- таңдай пленка менен капталган;
- кекиртектин дубалдарында кан агуунун издери же исиркектер көрүнөт;
- Бала такыр жута албайт, ооруп ыйлайт;
- кароо: ооз көңдөйүн, миндалиндерди (эгерде алар мурунтан эле пайда болгон болсо), алкым тешикти атайын аппараттардын жардамы менен текшерүү;
- оозеки сурамжылоо: дарыгер анын жугуштуу оорулуулар менен жакында эле байланышта болгон-болбогонун аныктайт, ымыркай кандай жашоо кечирип жатканын, анын ден соолугунун абалына жараша көйгөйлөр барбы, эмдөө алганбы, эмнеден оору менен ооруганы жөнүндө сурайт;
- кошумча диагностика: кан анализи, стрептотест, микрофлоранын мазогу, аллергиялык тесттер, рентгенография ж.б.
Демек, баланын тамагы ооруйт, аны кантип дарылоо керек?
Диагноздон кийин, зарыл болсо, дарыгер дарылоону дайындайт. Албетте, бул түздөн-түз диагноз көз каранды жана билдириши мүмкүн:- инфекцияны же аллергиялык реакцияны басуу үчүн дары терапиясы. Бул антибиотиктерди, ооруну басаңдатуучу, сезгенүүгө каршы препараттарды, антигистаминдерди камтышы мүмкүн;
- чайкоо жана жуу;
- тиш дарылоо;
- колдоо чаралары: батирдеги микроклиматка көңүл буруу, жакшы тамактануу;
- өтө сейрек - хирургия кийлигишүү мисалы, ириңдүү алып салуу.
Баламдын тамагы катуу ооруп жатат, үй шартында эмне кылсам болот?
Жөтөлгө окшоп, тамак оору көз карандысыз диагноз эмес, ал организмде кандайдыр бир инфекциянын бар экендигин гана көрсөтөт. Бул инфекцияны аныктоо жана аны жок кылуу үчүн дарылоону дайындоо дарыгерден көз каранды. Ал эми абалы патологиялык эмес болсо, ата-энелер симптомдору толугу менен жокко чейин жоюуга аракет кылышы мүмкүн. Бул жерде тамагы ооруган ымыркай үчүн эмне кылуу керектиги боюнча кээ бир кеңештер:- жылуу чай, сүт берүү;
- камтыган бензидаминди камтыган өнүмдөрдү колдонуу менен чайкоолорду камсыз кылуу - алардын натыйжалуулугу кеңири изилдөөлөр менен далилденген, алар сезгенүүнү жана ооруну басаңдатат жана бардык дарыканаларда сатылат. Ромашка менен чайкоо да пайдалуу;
- курамында бензидамин же ксилит бар пастилкалар же нават бериңиз, бул айыгууну тездетет. Сагыз да жардам берет, анткени ал шилекейди көбөйтөт - албетте, бала аны жутпай турган жашта болсо;
- ого бетер кургак оозду жана тамак ооруну козгобошу үчүн абаны нымдагычты сатып алыңыз; балмуздак же муздак суусундук. Ооба ооба! Бул, чынында эле, көпчүлүк кадыр-барктуу окумуштуулар тарабынан сунушталат. Чындыгында, муздактан кан тамырлардын кысылышына алып келет, бул ооруну басуучу таасир берет. Ал эми бала тамактан баш тартса, балмуздак дагы баланы жок дегенде бир нерсе менен тамактандыруунун жакшы жолу.
- салттуу медицина, анткени ал далилденген натыйжалуулугу жок жана зыян келтириши мүмкүн;
- дарыгердин дайындоосу жок дары-дармектер;
- спирт менен компресстер;
- бал жана варенье - басымдуулук кылган стереотиптерге карама-каршы, алар тамак оорусуна жардам бербейт, бирок калыбына келтирүүнү жайлатат. Вареньеде да, балда да көп сандагы кант бар, бул бактериялардын көбөйүшүн тездетет;
- ашыкча ысык суусундуктар, алар буга чейин эле аялуу тамакка зыян келтирет;
- сода, люгол, фурацили негизинде чайкоо - дарыгерлер көбүнчө адаттан тышкары, аларды жазат, бирок алардын натыйжалуулугун күмөн.
